ORTA KULAK ENFEKSİYONLARI - Prof. Dr. Tayfun KİRAZLI

I. NONSÜPÜRATİF OTİTİS MEDİA’LAR

II. SÜPÜRATİF OTİTİS MEDİA’LAR

III. SPESİFİK OTİTİS MEDİA’LAR

I-NONSÜPÜRATİF OTİTİS MEDİA’LAR

Genellikle bir enfeksiyona bağlı olmadan, orta kulakta patolojik değişiklikler, nonsüpüratif otitis media’ları oluşturur. Östaki borusu normalde kapalı olup, yutkunma ve esneme sırasında açılır. Bu açılıp kapanmalarla orta kulak boşluğuna gerekli havanın girmesi, kullanılması, orta kulak basıncı ile hava basıncının eşitlenmesi sağlanmış olur. Böylece orta kulak işitmeyi sağlaması yanında diğer fonksiyonları da yerine getirir. İşte fizyolojik östaki çalışmasını bozan çeşitli faktörler, değişik tipte nonsüpüre otititis media’lara neden olacaklardır.

1-Akut tuba tıkanıklığı (Katar tuber):

Etyopatoloji: Üst solunum yolu enfeksiyonları, burun sinüs hastalıkları, nazofarenksi etkileyen bazı tümörler, adenoid vejetasyon ve bazı viral enfeksiyonlar, tubanın farenks deliğinin kapanmasına neden olan ödem meydana getirirler. Tubanın birden tıkanması sonucunda, orta kulaktaki havanın oksijeni rezorbe olur, buradaki hava basıncı azalır, vazodilatasyon ve mukozal değişmelerle orta kulak boşluğunda sıvı birikmesi ortaya çıkar.

Belirtiler: Kulakta dolgunluk, uğultu ve hafif ağrı ile birlikte, iletim tipi işitme kaybı vardır.

Bakıda: Kulak zarında hiperemi ve çöküklük, aynı zamanda kulak zarında görülmesi gereken belirgin noktaların bozukluğu dikkati çeker.

Tedavi: Tuba tıkanıklığına neden olan enfeksiyonlar tedavi edilir. Bazen sıvı aspirasyonu, gerekiyorsa çocuklarda adeno-tonsillektomi ve diğer ameliyatlar yapılır.

2-Aero-otit:

Tubanın karşılayamadığı ani basınç değişmelerinde meydana gelir.

Etyo-patoloji: Uçağa binen, paraşütle atlayan veya ani dalış çıkış yapan dalgıçlarda ve yüzücülerde tuba gerekli görevi yapamıyorsa, çevre basıncının değişiklikleri aynı olaya neden olur.

Belirtiler: Son derece şiddetli ve dayanılması güç ağrı, çınlama, işitme kaybı vardır.

Bakıda: Hafif olgularda kulak zarında hiperemi, bazen çöküklük dikkati çeker. Ağır olgularda ise orta kulak boşluğu kanama ve sekresyon ile dolduğundan zarın itildiği, bazen de perfore olduğu görülür.

Tedavi: Tubanın normal fonksiyonunu bozan komşu doku patolojileri tedavi edilir. Gerekiyorsa kulağa hava verilir. Hastalara uçak yolculuklarında sakız çiğnemeleri önerilir (tubanın açılmasına yardımcı olur).

3-Akut seröz Otit:

Akut tuba tıkanıklığı ile hemen hemen aynı görünümdedir. Etyolojisinde hafif enfeksiyonlar ve allerji gibi faktörlerde bulunabilir. Sonuçta orta kulak boşluğunda, basınç düşüklüğüne bağlı seröz sıvı oluşmuştur. Süt çocuklarında da tuba borusunun anatomik yapısına bağlı olarak, hatalı emzirmelerde latent otitis media’lar oluşabilir. Bu tür çocuklarda bulantı, kusma ,ateş ve kilo kaybı ile tragusa basmakla ağrı vardır.

Tedavi: Medikal tedavi ile birlikte, trans-timpanik apirasyon yapılır.

4-Kronik seröz otit:

Etyo-patoloji: Akut nonsüpüre otitis medianın sık tekrarlaması nedeniyle, orta kulak mukoza ve submukozasında hipertrofik veya atrofik değişiklikler meydana gelir. Önce mukozada hiperemi ve ödemle birlikte serözite toplanır. Buna kronik seröz otitis media adı verilir. Sonra mukozadaki silli silindirik epitelin kübik epitele dönüşmesi ile müköz salgı devreye girer. Serözite yavaş yavaş değişikliğe uğrar ve buna bağlı sırasıyla kronik sero-müköz otitis media ve kronik müköz otitis media oluşur. Son dönemde ise fibrozlaşma ile birlikte zar promontoryuma yapışır ve kemikçikler bloke olur. Bu son safhaya da Otoz veya adeziv proçes adı verilir.

Belirtiler: hastalarda uğultu, çınlama, gittikçe artan işitme kaybı vardır.

Bakıda: Kulak zarında önemli değişiklikler görülür. Zar yer yer kalınlaşmış veya atrofiye uğramıştır. Mat renktedir, üzerinde kireç birikintileri bulunur. İleri safhada zar içeri doğru çekilmiş ve promontoryuma yapışmıştır.

Tedavi: Tedaviye erken başlamak şarttır. Nazofarenksi etkileyen ve östaki fonksiyonunu bozan bütün hastalıklar tedavi edilir. Gerekiyorsa bu bölgelere ait bazı ameliyatlar (adeno tonsillektomi gibi ) yapılır. Orta kulak boşluğuna trans-timpanik aspirasyon yapılır veya hava verilir. Gerektiğinde kulak zarına trans-timpanik ventilasyon tüpü yerleştirilir.

II-SÜPÜRATİF OTİTİS MEDİA’LAR

Orta kulak boşluğunu döşeyen muko-periost tabakaların ödem, hiperemi ile iltihaplanması, ilerlemiş dönemlerde nekroz ve doku harabiyeti meydana getirmesi ile karakterize bir enfeksiyondur.

1-Akut süpüre otitis media:

Etyoloji: Akut süpüre enfeksiyon daima tuba auditiva yoluyla olur. Kan yolu ve dış kulak yolu ile oluşum pek seyrektir.

Hemolitik ve viridans streptokoklar, stafilokokküs aureus, pnömokoklar en çok görülen mikro-organizmalardır. Hemofilus influenza ile bazı basil ve koliler oldukça ender görülür. Gripal enfeksiyonlarda, değişik üst solunum yolu enfeksiyonlarında, kızıl, kızamık, boğmaca, tifo, pnömoni hastalıklarında ve değişik bazı patolojik durumlarda akut süpüre otitis media kolaylıkla meydana gelmektedir.

Patoloji: Enfeksiyonun meydana gelmesi ile silier aktivite bozulur ve sekresyon tubanın farenks ağzına doğru taşınamaz. Mikroplar kolaylıkla çoğalırlar ve sekresyon birikir , dokular irrite olur.

Belirtiler: Çok şiddetli kulak ağrısı ilk belirtidir. Batıcı, delici ve zonklayıcı karekterdedir. İşitme kaybı ile birlikte ateş yükselmesi oluşur. Küçük çocuklarda üşüme, titreme ve ateşle birlikte konvülsiyonlar oluşabilir.

Bakıda; tragusa basmak ve kulak sayvanını çekmekle ağrı artar. Başlangıçta kulak zarı hiperemiktir. Daha sonra kulak zarındaki belirgin noktalar kaybolur ve orta kulakta biriken iltihap nedeniyle kulak zarı dışarı doğru bombeleşir. İleri safhada dışa doğru bombeleşmiş pürtüklü bir zar oluşur. Bazen veziküller oluşabilir.

Prognoz genellikle çok iyidir. Ancak gerekli tedavi yapılmazsa mastoidit, labirentit, fasial paralizi ve kafa içi komplikasyonlarının meydana gelebileceği unutulmamalıdır.

Tedavi: Başlangıçta antibiyotik, antiinflamatuar, aneljezik ilaçlarla burun ve kulak damlaları verilir. Eğer orta kulakta pürülan sıvı birikiyor ve perforasyon meydana gelecekse, önce trans-timpanik aspirasyon yapılır, yeterli olmazsa parasentez uygulanır.

II-Kronik süpüre otitis media:

Sık tekrarlayan akut süpüre otitis media’lar ile bazı lokal faktörler ve komşu bölgelerin sürekli süpürasyonu ile oluşan kronik süpüre otitis medialarda üç ana belirti mutlaka vardır.

*Kulak zarında perforasyon

*Kulak akıntısı

*İşitme kaybı

Etyoloji: Devamlı enfeksiyon üzerine tesir eden lokal ve genel faktörler, vücut mukavemetini önemli ölçüde azaltmışlardır. Orta kulak yapısının bozulmuş olması kronikleşmeyi kolaylaştırmaktadır.

Patoloji: Orta kulak mukozası enfiltredir. Granülasyonlar, polipler orta kulağın muhtelif bölümlerini ve kemikçikler zincirini birbirine bağlayan fibröz bantlar oluşur. Epitelyum silendirik karakterini kaybederek yassılaşır. Perforasyonun bulunduğu yer önemlidir. Santral perforasyonda mukoza membranı süpüre olur. Attik perforasyonda kafa içi komplikasyonu oluşabilir. Marginal perforasyonda kolesteatom meydana gelebilir.

Belirtiler:Genel olarak ağrı yoktur. Kulakta dolgunluk hissi, akıntı, değişik derecelerde işitme kaybı vardır.

Bakı: Perforasyon, akıntı ve genelde iletim tipi işitme kaybı vardır. Perforasyonun yeri önemlidir. Akıntı genelde grimtrak renktedir. Polipli kr. Süp.Otitis Media’da kırmızı renktedir. Sarı renkte ve çok kötü kokulu ise kolesteatom var demektir. Akıntı çocuklarda fazla, yetişkinlerde az miktardadır.

Tedavi: Kültür-antibiyogram sonucuna göre, antibiyotik, antiinflamatuar, kulak damlaları verilir. Akıntı kesilir ve en az 2 ay akmazsa timpanoplasti ameliyatı yapılır. Polipli vakalarda polipler temizlendikten sonra ( az sayıda polip), akıntı kesilip en az 2 ay devam etmezse timpanoplasti ameliyatı yapılır.

Timpanoplasti sonucunda kişi hem sağlığına kavuşacak hem de işitme kaybı önemli ölçüde azalacaktır. Kolesteatomlu kişilerde hayatını tehlikeye sokacak komplikasyonları önlemek amacıyla evidman ameliyatı yapılır.

Komplikasyonlar:

Ekstrakranial komplikasyonlar:

1-Mastoidit

2-Facial paralizi

3-Labirentit

4-Petrozitis ve Gradenigo sendromu

İntrakranial komplikasyonlar:

1-Sinüs lateralis trombofebiti

2-Sinüs cavernozus trombozu

3-Ekstradural apse

4-Subdural apse

5-Menenjit

6-Beyin ve beyincik apseleri

7-Otitik hidrosefalus.

III_SPESİFİK OTİTİS MEDİA’LAR

1-Orta kulak tüberkülozu: Primer veya sekonder olarak meydana gelir., kan veya lenf yolu, öksürme, bazen de dış kulak yolu ile orta kulağa ulaşır. Milier, fungoid ya da kazeöz tipte gelişebilir. Genelde kulak zarı kirli sarı renktedir. Başlangıçta toplu iğne başı büyüklüğünde muhtelif perforasyonlar oluşur, sonra bunlar birleşerek tek perforasyon şekline dönüşür. Antitüberkülö tedavi yapılır. Gerekiyorsa ameliyat edilebilir.

2-Orta kulak sifilizi: İğrenç kokulu akıntı ve mastoidin harabiyeti karekterizedir. Nöro-sensoriyel işitme kaybı vardır. Sifiliz tanısında özel olarak kullanılan değişik testler yapılarak kesin tanı konur.

Tedavi pansumanlarla birlikte sistemik penisilin+steroid tedavisi uygulanır.